کد مطلب:16623 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

آيا اين سخنان درست است كه « علم فقه علم ظاهربين است؛ يعني به ظواهر اعمال و اعمال ظاهري كار دارد، حتي اسلام آوردن زير شمشير را هم، اسلام محسوب ميكند، جامعه فقهي لزوماً جامعهاي ديني نيست»؟

در اين ويژگي به دو مطلب اشاره شده است:
1. فقه در پذيرش اسلام فرد، به ظاهر اكتفا ميكند.
2. فقه به ظواهر اعمال سر و كار دارد.
درباره مطلب نخست يادآور ميشويم، اگر فقه در پذيرش اسلام فردي، به اقرار و اعتراف او اكتفا ميورزد به خاطر آن است كه راه به باطن بسته است و هرگز نميتوان باطن افراد را به دست آورد. و لذا اگر در طول معاشرت، نفاق او روشن شود، از جرگه مسلمانان بيرون آمده جزو منافقان خواهد بود، گويا نويسنده انتظار دارد كه اسلام نبش قلوب كند و درون افراد را آشكار سازد و اين امر علاوه بر آن كه مفاسد بي شماري دارد، امكان پذير نيست.
ويژگي دوم كه ميگويد فقه به ظواهر اعمال سرو كار دارد، شايسته بود نويسندهي محترم به «المحجة البيضاء» فيض كاشاني و يا «احياء العلوم» غزالي نظري ميافكند، و در هر دو كتاب، مباحث متنوعي را كه به نام مقربات، مبعدات، طاعات، معصيتها است مطالعه مينمود كه همگي از فقه اسلامي سرچشمه ميگيرد، و نميتوان همه را ناظر به ظواهر اعمال دانست.
اصولاً هر علمي براي خود موضوعي دارد و احكام موضوع ويژه خود را صادر ميكند، و نبايد از آن علم جز وظيفهي خاص او، انتظار ديگري داشت.
آنچه كه ما معتقديم اين است كه دين اسلام كامل است وفقه بخشي از اسلام است نه همه اسلام. در تهذيب ظواهر، فقه نقش عمده دارد ولي دربارهي تهذيب نفس بايد به مسايل اخلاقي و عرفان اسلامي نيز پرداخت تا به كمك اين دو علم و آنچه كه در فقه آمده است انسان به كمال خود نائل شود.
در اين ويژگي، فقه درمان همه دردها تصور شده و ـ لذا ـ از آن انتقاد گشته است در حالي كه بايد مجموع دعوت اسلامي را در نظر گرفت آن گاه حكمي براي آن صادر نمود.
عالمان اسلامي آيين اسلام را دين انسان ساز معرفي كرده كه به همه جوانب زندگي مادي و معنوي انسان، نوعي نظارت دارد. بخشي از آن را فقه و بخشهاي ديگر را اخلاق و عرفان اسلامي تشكيل ميدهد، و هر سه علم با يكديگر سازگارند و هرگز در مقابل يكديگر قرار نگرفتهاند.

---

: آية الله جعفر سبحاني
سيماي فرزانگان ج 2